Η χρήση της λέξης ‘Ειδική’ στην Ειδική Γλωσσική Διαταραχή χρησιμοποιείται για να ορίσει την γλωσσική διαταραχή ως μη εξαρτημένη από γνωστούς αιτιολογικούς παράγοντες, όπως είναι η νοητική υστέρηση, νευροαισθητηριακά ελλείμματα ή περιβαλλοντικά αίτια και μας εντοπίζει την δυσκολία αποκλειστικά στον λόγο (Bishop, 1997).
H διαταραχή αυτή διαφοροποιείται από την Γλωσσική Καθυστέρηση καθώς, στη δεύτερη, τα στάδια κατάκτησης του λόγου ακολουθούν την ίδια σειρά με την τυπική γλωσσική ανάπτυξη αλλά υπάρχει χρονική διαφοροποίηση. Επιπλέον, στην πρόσφατη ταξινόμηση των γλωσσικών διαταραχών υπάρχει μία πιο σφαιρική προσέγγιση των διαταραχών και ως εκ τούτου η ΕΓΔ αναφέρεται ως Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή και όχι ως ξεχωριστή κατηγορία (DSM-V, 2013). Τέλος, όπως οι περισσότερες αναπτυξιακές διαταραχές έτσι και η ΕΓΔ αποτελεί μία ετερογενή ομάδα όπου κάθε παιδί έχει διαφορετικές δυνατότητες και αδυναμίες (Leonard, 1998).
O επιπολασμός της διαταραχής κυμαίνεται από 7% του γενικού πληθυσμού στις Η.Π.Α (Leonard, 2014). Για την χώρα μας δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία επιπολασμού. Η ΕΓΔ χαρακτηρίζεται από ετερογένεια και πολύ συχνά τα παιδιά αυτά δεν αναγνωρίζονται παρά μόνο αν αποτύχουν στις σχολικές επιδόσεις. Ως ενήλικοι πλέον τα παιδιά με ΕΓΔ συχνά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και επιλέγουν επαγγέλματα με χαμηλές γλωσσικές προσδοκίες (Norbury et al., 2008).
Στην βιβλιογραφία, η ΕΓΔ έχει μελετηθεί εκτενώς με στόχο τον εντοπισμό της αιτιολογίας της. Μία σημαντική διαπίστωση είναι πως τα παιδιά με ΕΔΓ αποτυγχάνουν να μάθουν την γλώσσα στο ίδιο ποσοστό που μαθαίνουν τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης, ακόμα και όταν απλοποιούνται αρκετά οι γλωσσικές και γνωστικές απαιτήσεις. Παρόλη την έκθεσή τους σε γλωσσικά ερεθίσματα, αδυνατούν να διατηρήσουν το γλωσσικό υλικό (Bishop et al,2005).
Η διάγνωση της ΕΓΔ γίνεται σύμφωνα με κριτήρια εξ’ αποκλεισμού (Watson, 1994). Η αξιολόγηση της ΕΓΔ από λογοθεραπευτή περιλαμβάνει τη συλλογή γλωσσικού δείγματος και έλεγχο της κατανόησης λόγου με ποίκιλες δοκιμασίες, μέσω της παρατήρησης και με χρήση σταθμισμένων ή μη εργαλείων αξιολόγησης (Donalson, 1995). Όπως αναφέρεται και παραπάνω η γλωσσική απόκλιση δεν πρέπει να σχετίζεται με άλλες συνυπάρχουσες διαταραχές ή με αισθητηριακά ελλείμματα ή περιβαλλοντική αποστέρηση. Άλλο ένα κριτήριο είναι η αναντιστοιχία μεταξύ λεκτικής και χρονολογικής ηλικίας με απόκλιση τουλάχιστον 12 μηνών (Bishop, 1997). Ακόμη, υποστηρίζεται πως για την διάγνωση της ΕΓΔ πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η απόκλιση μεταξύ λεκτικής και πρακτικής νοημοσύνης με χρήση δοκιμασιών για την μέτρησή της. Ωστόσο, αυτό το κριτήριο είναι αμφιλεγόμενο και η Bishop (1997) υποστηρίζει ότι αν κάποιος θέλει να εφαρμόσει αυτό το κριτήριο για τον ορισμό της ΕΓΔ έρχεται αμέσως αντιμέτωπος με τα ερωτήματα του ποιά γλωσσική δοκιμασία να χορηγήσει, ποιά δοκιμασία είναι καταλληλότερη για τη μη λεκτική νοημοσύνη και πώς να καθορίσει την ουσιαστική διαφορά μεταξύ τους.
Στην Ελληνική γλώσσα, σύμφωνα με τις Τσιμπλή και Σταυρακάκη (1999) εντοπίζονται δυσκολίες στην μορφολογία και στην χρήση αντωνυμιών, για παράδειγμα στον αδύνατο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας και σε κάποια άρθρα. Φαίνεται πως τα ελληνόφωνα παιδιά με ΕΓΔ δυσκολεύονται στην παραγωγή κλιτικών τύπων σε θέση αντικειμένου και αυτό τα διακρίνει σημαντικά από παιδιά με τυπική γλωσσική ανάπτυξη (Smith, 2008). Η έρευνα της Smith (2008), ανέδειξε την δυσκολία που έχουν τα παιδιά στην χρήση της αιτιατικής και γενικής κλίσης στους τύπους αυτούς. Επιπλέον, εντοπίζονται δυσκολίες των παιδιών με ΕΓΔ στην φωνολογική βραχύχρονη μνήμη, στην ταχεία κατονομασία λέξεων, το λεξιλόγιο και στις δραστηριότητες κατανόησης γραπτού και προφορικού λόγου (Σταυρακάκη, 2013).
Η πολυπλοκότητα της διαταραχής και η μη αποτελεσματική παρέμβαση έχει επιπτώσεις στο ίδιο το παιδί, την οικογένεια του, το σχολικό-ακαδημαϊκό πλαίσιο αλλά και κοινωνικές συνέπειες. Λαμβάνοντας υπόψη τις αρνητικές επιπτώσεις των γλωσσικών διαταραχών στο άτομο και τις επιπτώσεις στην μάθηση, η πρώιμη παρέμβαση κρίνεται σημαντική.
Αφαντενού Κατερίνα MSc Phdc – Ακαδημαϊκή Υπεύθυνη του τμήματος Λογοθεραπείας του Aegean College