Ασυνόδευτοι Ανήλικοι: Χθες, Σήμερα και Αύριο

Η Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Aegean College, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου διοργανώνει Ημερίδα με θέμα: «Το Σύστημα Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων στην Ελλάδα: Χθες, Σήμερα και Αύριο – Προκλήσεις και Προοπτικές», την Τετάρτη, 30 Οκτωβρίου 2024 και ώρα 17:00, στις εγκαταστάσεις του Κολλεγίου, Πανεπιστημίου 17, Αθήνα. 

Στόχος της Ημερίδας είναι η ανάδειξη κρίσιμων ζητημάτων που αφορούν την προστασία και φροντίδα των ασυνόδευτων ανηλίκων στη χώρα μας. 

Η εκδήλωση θα συγκεντρώσει ειδικούς από τους τομείς της παιδικής προστασίας, της νομικής στήριξης και της ψυχοκοινωνικής φροντίδας, καθώς και εκπροσώπους διεθνών και εθνικών οργανισμών. Οι ομιλητές θα αναλύσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το σύστημα επιτροπείας και θα εξετάσουν τις μελλοντικές προοπτικές και βέλτιστες πρακτικές που μπορούν να εφαρμοστούν για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του. 

Η προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων συνιστά ένα από τα πιο σημαντικά ανθρωπιστικά ζητήματα στη σύγχρονη Ελλάδα. Αυτή η ενημερωτική εκδήλωση αποσκοπεί στο να φέρει στο προσκήνιο προτάσεις και στρατηγικές για τη βελτίωση του συστήματος επιτροπείας. 

Προστατεύοντας τους ασυνόδευτους ανηλίκους: Ο θεσμός της Επιτροπείας από την οπτική των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Ηρώ Ευθυμιάδη, Πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών Παντείου Πανεπιστημίου, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο «MSc in Human Rights and Migration Studies» των Aegean College/University of Essex

• Ο θεσμός της Επιτροπείας για ασυνόδευτους ανηλίκους αποτελεί βασικό μηχανισμό προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα ασυνόδευτα παιδιά, χωρίς την παρουσία γονέων, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε κινδύνους όπως η εκμετάλλευση και η κακοποίηση. Η επιτροπεία διασφαλίζει ότι τα δικαιώματά τους —όπως η προστασία, η υγειονομική φροντίδα, η εκπαίδευση και η οικογενειακή ζωή— γίνονται σεβαστά. Η παρουσίαση αναλύει τις προκλήσεις και τις προοπτικές του θεσμού στην Ελλάδα, υπογραμμίζοντας τις νομικές υποχρεώσεις και τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την ενίσχυση της θεσμικής προστασίας των παιδιών αυτών από την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σύντομο χρονικό επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων: Περνώντας από τη θεσμοθέτηση στην υλοποίηση εν μέσω συμπληγάδων

Χρυσοβαλάντης Παπαθανασίου, Διευθυντής του «MSc in Human Rights and Migration Studies» Aegean College/University of Essex, πρ. Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ)

• Η παρουσίαση αυτή προσφέρει μια βιογραφική προσέγγιση στο θέμα της επιτροπείας των ασυνόδευτων ανηλίκων, δεδομένου ότι ο εισηγητής υπηρέτησε ως πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), το οποίο αποτελούσε το καθ’ ύλην αρμόδιο όργανο για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Νόμο 4554/2018. Ωστόσο, ο εν λόγω νόμος αντιμετώπισε δυσκολίες στην εφαρμογή του και αντικαταστάθηκε από τους νόμους 4686/2020 και 4960/2022, που μετέφεραν την αρμοδιότητα από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Η παρουσίαση περιλαμβάνει μια σύντομη ιστορική αναδρομή και αναδεικνύει τις προκλήσεις που εμπόδισαν την επιτυχή εφαρμογή του Ν. 4554/2018, δίνοντας έμφαση στα πολιτικά και διοικητικά εμπόδια που ανέκυψαν. Στόχος της είναι να παρέχει μια κριτική ανάλυση των μέχρι τώρα πολιτικών και πρακτικών και να οδηγήσει σε αναστοχασμό, προκειμένου να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις και κατευθύνσεις για τη βελτίωση του συστήματος Επιτροπείας στο μέλλον. Η εμπειρία του εισηγητή από τη θέση του στο ΕΚΚΑ προσδίδει αυθεντικότητα και βάθος στην προσέγγιση, καθώς μοιράζεται τις προσωπικές του εμπειρίες και παρατηρήσεις για το πώς οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις επηρέασαν τη φροντίδα των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα.

Συνοπτική αποτύπωση της εφαρμογής του Εθνικού Συστήματος Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων

Δημήτριος Γεωργιάδης, Διευθυντής του Ιδιαίτερου Γραφείου του Γενικού Γραμματέα Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου

• Η εισήγηση θα εστιάσει στη σύντομη παρουσίαση του Εθνικού Συστήματος Ασυνόδευτων Ανηλίκων στην Ελλάδα, όπως διαμορφώθηκε με τον Νόμο 4960/2022, και αφορά στη δημιουργία ενός πιο οργανωμένου και επαγγελματικού πλαισίου για την προστασία αυτών των παιδιών.

Η Επιτροπεία με το βλέμμα ενός συνηγόρου ασυνόδευτων ανηλίκων

Σπύρος Κουλοχέρης, Δικηγόρος, Καθηγητής στο «MSc in Human Rights and Migration Studies» Aegean College/University of Essex

• Η εισήγηση εξετάζει τα ζητήματα, τα οποία προκύπτουν στην πράξη αναφορικά με την νομική υποστήριξη ασυνόδευτων παιδιών και την εμπλοκή των «επιτρόπων» από έναν δικηγόρο που έχει συν-εργαστεί από το έτος 2022 με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για Πρόσφυγες και δομές ασυνόδευτων ανηλίκων. Θα παρουσιαστούν τα κενά, τα προβλήματα, αλλά και οι καλές πρακτικές, οι προκλήσεις και πιθανές διέξοδοι, με σκοπό την προστασία τους. Τέλος, θα κατατεθούν προτάσεις για την βελτίωση του νομικού πλαισίου, με σκοπό μια αποτελεσματικότερη «επιτροπεία», με απώτερο στόχο το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.

Επιτροπεία των προσφυγόπουλων: Ο τετραγωνισμός του κύκλου;

Οδυσσέας Βουδούρης, Πρόεδρος ΔΣ της οργάνωσης «Κοινωνικό ΕΚΑΒ», πρ. Γενικός Γραμματέας Υποδοχής Προσφύγων του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής

• Η θέσπιση Επιτροπείας για την φροντίδα των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων έχει δημιουργήσει την εύλογη προσδοκία να αποκτούσαν «κηδεμόνα», ο οποίος θα επιτελεί κατά κάποιο τρόπο ρόλο «γονιού», όπως ισχύει και για τα ελληνόπουλα χωρίς γονείς. Όμως το καθεστώς για τα ελληνόπουλα διαφέρει ριζικά απ’ αυτό που προτείνεται για τα προσφυγόπουλα. Στην πρώτη περίπτωση αναλαμβάνει κάποιο πρόσωπο συγγενικό ή κοντινό και κατά κανόνα μόνο γι’ αυτό. Το κίνητρο είναι το προσωπικό ενδιαφέρον για το συγκριμένο παιδί. Στην δεύτερη περίπτωση, το κίνητρο είναι αποκλειστικά επαγγελματικό και οικονομικό. Και ο «Εντεταλμένος» αναλαμβάνει πολύ περισσότερα παιδιά απ’ ότι σε μια συνήθη οικογένεια. Με το νόμο του 2022, θεσπίστηκε ο διορισμός Οργανώσεων που ασκούν την επιτροπεία μέσω ομάδας επαγγελματιών (οι Εντεταλμένοι), με συγκεκριμένο ωράριο εργασίας. Οι Εντεταλμένοι φροντίζουν κάποιες τρέχουσες υποθέσεις των παιδιών, αλλά δεν εμπλέκονται στην επίπονη, καθημερινή φροντίδα τους. Ο Εντεταλμένος πχ είναι απών από την εξαντλητική προσπάθεια της κινητοποίησης των παιδιών για τη συμμετοχή τους στο σχολείο. Επίσης, δεν παραβρίσκεται σε κρίσιμα έκτακτα περιστατικά, ειδικά εκτός ωραρίου. Ο Εντεταλμένος πρέπει να είναι κηδεμόνας και προστάτης του παιδιού. Ποιο θα είναι όμως το κίνητρό του, αλλά και η διαθεσιμότητα του για τέτοιον απαιτητικό ρόλο; Ο πολύπλοκος μηχανισμός που σήμερα εμπλέκει το προσωπικό του ΚΦΑΑ, μια επιτροπεία 3 επιπέδων (Οργάνωση, Επίτροπος, Εντεταλμένος), την Γενική Γραμματεία και τον Εισαγγελέα, δύσκολα μπορεί να αποβεί λειτουργικό. Πρέπει να απλοποιηθεί. Και το κομβικό θέμα είναι το προφίλ του Επιτρόπου και το καθεστώς με το οποίο θα εργάζεται. Δεν απαιτούνται μόνο γνώσεις, αλλά και μια εμπειρία ζωής, όπως και ένα εθελοντικό πνεύμα. Πρέπει επιπλέον να έχει μια αντίστοιχη αμοιβή και να φροντίζει ένα περιορισμένο αριθμό παιδιών, τα οποία κατά κάποιο τρόπο θα νοιώσει «δικά του».